Πλοήγηση ανά Συγγραφέας "Ntouraki, Eleni - Nektaria"

Τώρα δείχνει 1 - 1 of 1
  • Μικρογραφία εικόνας
    Τεκμήριο
    Δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (GFD): ανάπτυξη καταλόγου τροφίμων ελεύθερων γλουτένης στην ελληνική αγορά και διατροφική σύγκριση με τα προϊόντα που περιέχουν γλουτένη: μια συγχρονική μελέτη επισκόπησης
    (ΕΛΜΕΠΑ, Σχολή Επιστημών Υγείας (ΣΕΥ), ΔΠΜΣ Διεπιστημονική Διαχείριση των Χρόνιων Νοσημάτων, της Αναπηρίας και της Γήρανσης, 2025-10-29) Ντουράκη, Ελένη - Νεκταρία; Ntouraki, Eleni - Nektaria; Μαρκάκη, Αναστασία; Markaki, Anastasia
    Η κοιλιοκάκη (Celiac Disease – CD) αποτελεί μια χρόνια αυτοάνοση εντεροπάθεια, η οποία ενεργοποιείται από την κατανάλωση γλουτένης σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Η παρουσία της γλουτένης προκαλεί καταστροφή των λαχνών του λεπτού εντέρου, οδηγώντας σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών (Caio et al., 2019; Murray et al., 2018). Η μόνη διαθέσιμη θεραπευτική προσέγγιση είναι η αυστηρή και δια βίου δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (Gluten-Free Diet – GFD), η οποία ωστόσο συνδέεται με αυξημένες δυσκολίες συμμόρφωσης, λόγω περιορισμένης διαθεσιμότητας προϊόντων, υψηλότερου κόστους και συχνά υποβαθμισμένου διατροφικού προφίλ (Vázquez-Polo et al., 2023; Spyridaki et al., 2022). Η βιβλιογραφία καταδεικνύει ότι τα προϊόντα χωρίς γλουτένη (GF) εμφανίζουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες, ενώ παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα κορεσμένων λιπαρών και σακχάρων σε σύγκριση με τα αντίστοιχα προϊόντα που περιέχουν γλουτένη (Melini & Melini, 2019; Cardo et al., 2021). Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν α. η δημιουργία καταλόγου τροφίμων άνευ γλουτένης στην ελληνική αγορά, με επιλογή προϊόντων από όλες τις βασικές κατηγορίες κατανάλωσης και β. η αξιολόγηση του διατροφικού περιεχομένου τους, έναντι του διατροφικού περιεχομένου των αντίστοιχων προϊόντων που περιέχουν γλουτένη. Απώτερος σκοπός είναι ο εντοπισμός πιθανών διατροφικών ελλείψεων ή διαταραγμένης θρεπτικής σύστασης των GF τροφίμων, έναντι των αντίστοιχων τους με γλουτένη, για την καλύτερη και πληρέστερη ενημέρωση των ασθενών, των φροντιστών τους και των σχετιζόμενων επαγγελματιών υγείας. Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν συνολικά 230 τρόφιμα, εκ των οποίων τα 115 ήταν προϊόντα χαρακτηρισμένα ως «ελεύθερα γλουτένης» (gluten-free, GF), ενώ τα υπόλοιπα 115 αποτελούσαν τα αντίστοιχα συμβατικά ισοδύναμά τους που περιείχαν γλουτένη. Το δείγμα επιλέχθηκε βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων με στόχο την εξασφάλιση της συγκρισιμότητας και της αντιπροσωπευτικότητας των επιλεγμένων τροφίμων. Προτεραιότητα δόθηκε σε κατηγορίες τροφίμων στις οποίες η παρουσία γλουτένης είναι ενδογενής (βασικό στοιχείο της συντακτικής ή πρώτης ύλης του προϊόντος). Επιπλέον, συμπεριλήφθηκαν και τρόφιμα στα οποία η γλουτένη δεν είναι απαραίτητο συστατικό, αλλά συχνά προστίθεται στο πλαίσιο της βιομηχανικής επεξεργασίας για τεχνολογικούς λόγους (π.χ. βελτίωση υφής, διάρκεια ζωής, γευστική ενίσχυση). Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από τις διατροφικές ετικέτες των προϊόντων, με αναγωγή στη θρεπτική σύσταση ανά 100 γραμμάρια τροφίμου. Η επεξεργασία πραγματοποιήθηκε με χρήση του Microsoft Excel 2019, ενώ η στατιστική ανάλυση έγινε με τα λογισμικά IBM SPSS Statistics v25 και MINITAB 19. Επιπλέον, συντάχθηκαν πρότυπα διαιτολόγια για όλες τις ηλικιακές ομάδες, με τη χρήση του λογισμικού Athlisis Pro (λογισμικό διατροφικής ανάλυσης, έκδοση 9.8, Nutrilogic, Ιούλιος 2025), με στόχο τη διαμόρφωση ρεαλιστικών, ασφαλών και διατροφικά ισορροπημένων επιλογών για άτομα που ακολουθούν GFD. Στα αμυλούχα προϊόντα, η μέση περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη στα προϊόντα χωρίς γλουτένη ήταν 7,77 ± 4,04 g, σημαντικά χαμηλότερη από τα αντίστοιχα με γλουτένη 12,44 ± 1,66 g , (p<0,001). Στα αρτοσκευάσματα, τα προϊόντα χωρίς γλουτένη περιείχαν κατά μέσο όρο 4,52 ± 3,06 g πρωτεΐνης, έναντι 9,65 ± 2,58 g των προϊόντων με γλουτένη (p<0,001) , ενώ καταγράφηκε και σημαντικά χαμηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες χωρίς γλουτένη 3,11 ± 3,09 g, έναντι των προϊόντων με γλουτένη 3,54 ± 2,16 g (p<0,001). Επιπλέον, στα γλυκά τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είχαν μέση περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 5,37 ± 1,74 g, ενώ τα αντίστοιχα με γλουτένη 6,40 ± 1,43 g (p=0,045), και ειδικότερα στην υποομάδα «Σοκολάτα/Γκοφρέτα», όπου η πρωτεΐνη ήταν 3,30 ± 0,64 g στα προϊόντα χωρίς γλουτένη έναντι 4,65 ± 0,21 g στα αντίστοιχα με γλουτένη (p=0,021). Στην ομάδα «Αρτοσκευάσματα», στην υποομάδα «Ψωμί», τα προϊόντα χωρίς γλουτένη εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερη μέση περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 5,92 ± 3,04 g και φυτικές ίνες 3,63 ± 3,48 g συγκριτικά με τα προϊόντα με γλουτένη 8,93 ± 1,58 g και 4,09 ± 2,31 g αντίστοιχα (p=0,003 και p=0,036 αντίστοιχα). Στην υποομάδα «Πίτσες», τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είχαν σημαντικά χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 5,14 ± 3,00 g έναντι 8,54 ± 2,09 g (p=0,004), καθώς και χαμηλότερη περιεκτικότητα σε νάτριο 484,00 ± 100,40 mg έναντι 571,20 ± 130,27 mg, (p=0,036), ενώ παρουσίασαν υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες 4,82 ± 1,19 g έναντι 1,86 ± 0,25 g, (p=0,005). Τέλος, στην υποομάδα «Άλλα», τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είχαν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 5,22 ± 2,28 g έναντι 8,27 ± 2,27 g, (p=0,009) και υψηλότερη σε φυτικές ίνες 4,46 ± 2,86 g έναντι 2,48 ± 1,43 g, (p=0,029). Η ανάλυση ενδεικτικών 7ήμερων διαιτολογίων για όλα τα στάδια ζωής ανέδειξε την ανάγκη κατάλληλου σχεδιασμού για τη θρεπτική επάρκεια, με ιδιαίτερη έμφαση στη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D και σιδήρου σε βρέφη και μικρά παιδιά, καθώς και στον πληθυσμό με κοιλιοκάκη, λόγω αυξημένων κινδύνων ανεπάρκειας. Συμπερασματικά, η δημιουργία μιας επίσημης εθνικής βάσης δεδομένων για προϊόντα χωρίς γλουτένη, η οποία θα λειτουργεί ως πυλώνας διατροφικής ασφάλειας και υποστήριξης για ασθενείς με κοιλιοκάκη κρίνεται μείζονος. Η βάση αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί, τόσο για την αναμόρφωση υπαρχόντων προϊόντων, όσο και για την ανάπτυξη νέων με βελτιωμένο διατροφικό προφίλ από τη βιομηχανία τροφίμων GF. Με σκοπό τη διευκόλυνση των χρηστών της βάσης και την ενίσχυση της διατροφικής εκπαίδευσης.