Η καλλιέργεια πατάτας (solanum tuberosum l.) στην Ελλάδα-Από την άφιξη του φυτού στη χώρα έως σήμερα.
Φόρτωση...
Ημερομηνία
2024-07-25
Τίτλος Εφημερίδας
Περιοδικό ISSN
Τίτλος τόμου
Εκδότης
ΕΛΜΕΠΑ, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών (ΣΓΕΠ), ΠΜΣ Εφαρμοσμένη Επιστήμη και Τεχνολογία στη Γεωπονία
Επιβλέπων
Περίληψη
Η καλλιέργεια της πατάτας (Solanum tuberosum L.) είναι μια από τις κυριότερες
καλλιέργειες παγκοσμίως. Οι κόνδυλοι αποτελούν βασικό είδος διατροφής του
πληθυσμού, εδώ και χιλιετίες. Ωστόσο, ποικίλες είναι οι αντιλήψεις που ακολουθούν
την ιστορία της, από λατρευτή θεότητα στον πολιτισμό των Ίνκας σε αντικείμενο
φόβου και προκατάληψης στο μεσαίωνα. Αυτό που μένει όμως είναι ότι σταδιακά έγινε
ένα από τα βασικότερα τρόφιμα στον πλανήτη. Στην Ευρώπη η συστηματική
καλλιέργεια του φυτού συναντάται 260 χρόνια περίπου πριν καταφθάσει στη χώρα μας.
Καταγράφεται να καλλιεργείται το 1567 στα Κανάρια νησιά, όπως μεταφέρθηκε με
τους Ισπανούς κατακτητές από τον τόπο καταγωγής και εξημέρωσής του (περιοχή των
Άνδεων, μεταξύ Νοτίου Περού και Βορειοανατολικής Βολιβίας). Η άφιξη του φυτού
στη χώρα μας, υπό την κυβέρνηση του Ιωάννη Καποδίστρια, έμελλε να σημάνει τον
εκσυγχρονισμό της γεωργίας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Αξιοσημείωτο είναι ότι
τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν την αμέριστη βοήθεια λόγιων φιλελλήνων έτσι ώστε να
εισαχθεί η καλλιέργεια της πατάτας σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, παρά τις αρχικές
δυσκολίες. Στις μέρες μας, για την κάλυψη των αναγκών του καταναλωτή και της
βιομηχανίας καλλιεργείται υπαίθρια σε τρεις εποχές φύτευσης, άνοιξη, καλοκαίρι ή
φθινόπωρο, ανάλογα εάν αφορά (όχι όμως κατά κανόνα) τη νότια, τη βόρεια ή την
κεντρική Ελλάδα. Οι ποικιλίες οι οποίες προτιμώνται διαχρονικά και κατά συνέπεια
καλλιεργούνται μέχρι σήμερα έχουν μέτριους-μεγάλους κονδύλους με κιτρινόχρωμη
επιδερμίδα και σάρκα κονδύλου. Η παραγόμενη ποσότητα αφορά κυρίως συμβατικές
καλλιέργειες, ωστόσο σε πολύ μικρό ποσοστό παράγονται και πατάτες βιολογικής
καλλιέργειας. Επίσης, γίνεται παραγωγή πατάτας ως ΠΓΕ (Προϊόν Γεωργικής
Ένδειξης): «Πατάτα Νάξου» και «Πατάτα Κάτω Νευροκοπίου». Στην παρούσα
εργασία, μελετήθηκαν τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα εξέλιξης της
πατατοκαλλιέργειας. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η διακύμανση των εκτάσεων και
της παραγωγής πατάτας στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1961 έως 2021. Αξιοσημείωτη
είναι η φθίνουσα πορεία η οποία παρατηρείται. Πιο συγκεκριμένα η μείωση του
αριθμού των καλλιεργούμενων εκτάσεων είναι αισθητή, από 410 χιλιάδες περίπου
στρέμματα (το 1961) σε 124 χιλιάδες περίπου στρέμματα (το 2021). Η μείωση
οφείλεται στο υψηλό κόστος παραγωγής του προϊόντος, κόστος το οποίο
συμπεριλαμβάνει την αγορά του πιστοποιημένου πατατόσπορου για την εγκατάσταση
της καλλιέργειας και τις πολυδάπανες καλλιεργητικές φροντίδες. Η προμήθεια
πιστοποιημένου πατατόσπορου είναι ένα δισήμαντο φαινόμενο. Από τη μια, αποτελεί
το βασικότερο βήμα για την έναρξη της εκμετάλλευσης και από την άλλη, το μείζον
κόστος παραγωγής. Ωστόσο, λόγω των δυσχερειών της εγχώριας παραγωγής
πατατόσπορου, η προμήθειά του για να καλυφθούν οι ανάγκες προέρχεται με εισαγωγή
είτε Ενδοκοινοτικά είτε από Τρίτες Χώρες. Το γεγονός ότι οι εκτάσεις και η
παραγόμενη ποσότητα έχουν γενικά πτωτική πορεία στο πέρασμα των ετών μέχρι
σήμερα, δεν έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τον κλάδο στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, για
την εγχώρια σποροπαραγωγική δραστηριότητα, αποτελούν σημαντική τροχοπέδη οι
υψηλές δαπάνες λειτουργίας των κέντρων παραγωγής πατατόσπορου. Σήμερα, πέρα
από την αναγκαιότητα διεξαγωγής περαιτέρω ερευνητικής μελέτης για την καλλιέργεια
πατάτας, επιβάλλεται να αυξηθούν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις, με σκοπό την κάλυψη
τουλάχιστον των εγχώριων αναγκών κατανάλωσης Επιπροσθέτως, η αδυναμία κάλυψης
με εγχώριο πολλαπλασιαστικό υλικό χρήζει άμεσης στήριξης, ενώ παράλληλα, είναι
απαραίτητο να διευκολυνθούν οι διαδικασίες εισαγωγής, εμπορίας και νόμιμης
διακίνησης του πατατόσπορου έτσι ώστε να ανακάμψει συνολικά η πατατοκαλλίεργεια.
The cultivation of potatoes (Solanum tuberosum L.) is one of the main crops worldwide with tubers serving as a staple food for centuries. However, historical perspectives on potatoes have varied widely, ranging from their revered deity status in Inca civilization to being viewed with fear and prejudice in the Middle Ages. Nevertheless, what remains constant is the gradual emergence of potatoes as one of the essential foods worldwide. In Europe, systematic cultivation of the potato began approximately 260 years before its introduction to Greece. Historical records indicate its cultivation in the Canary Islands in 1567, introduced by Spanish conquerors from its native region in the Andean area, between Southern Peru and Northeastern Bolivia. The introduction of potatoes to Greece, under the governance of Ioannis Kapodistrias, marked a significant stride in modernizing agriculture in the newly established Greek state. Despite initial challenges, historical records reveal unwavering support from intellectual philhellenes in introducing potato cultivation in various parts of Greece. In our days, to meet the needs of both consumers and the industry, outdoor potato cultivation typically but not exclusively occurs in three seasons - spring, summer, or autumn - depending on the region: southern, northern, or central Greece. The varieties that have been consistently preferred over time and, consequently, cultivated until today, have moderate to large tubers with yellow skin and flesh. While the majority of production comes from conventional cultivation, there is also a small percentage dedicated to organic potato cultivation. Additionally, potato production is designated as Protected Geographical Indications (PGIs) under names like “Naxos Potato” and “Kato Nevrokopi Potato”. This study delves into available statistical data on the evolution of potato cultivation. More specifically, the variation of potato cultivation areas and production in Greece is presented during the period from 1961 to 2021. A noteworthy trend is the observed decline, evident in the reduction of cultivated areas from approximately 41 thousand hectares in 1961 to about 12.4 thousand hectares in 2021. This decline is attributed to high production costs, encompassing the purchase of certified potato seed for the cultivation facilities and costly cultivation practices. Potato seed certification is a is a complex phenomenon. On the one hand, it is the most crucial step for commencing cultivation, while, on the other hand, it represents a significant production cost. However, due to the challenges in domestic seed-potato production, its supply to meet demands involves imports either from within the European Union or from Third Countries. The fact that cultivated areas and the produced quantity have generally been on a declining trend over the years until today has not particularly alarmed the industry in our country. More precisely, for domestic seed production activities, high operational costs of potato seed production centers pose a substantial obstacle. Currently, apart from the need for research in potato cultivation, there is an imperative to increase cultivated areas to at least cover national consumption needs. Additionally, the inability to meet demand with domestic materials for propagation requires immediate support. At the same time, there is a need to facilitate the processes of import, trade, and legal movement of potato seeds to comprehensively revive the potato cultivation industry.
The cultivation of potatoes (Solanum tuberosum L.) is one of the main crops worldwide with tubers serving as a staple food for centuries. However, historical perspectives on potatoes have varied widely, ranging from their revered deity status in Inca civilization to being viewed with fear and prejudice in the Middle Ages. Nevertheless, what remains constant is the gradual emergence of potatoes as one of the essential foods worldwide. In Europe, systematic cultivation of the potato began approximately 260 years before its introduction to Greece. Historical records indicate its cultivation in the Canary Islands in 1567, introduced by Spanish conquerors from its native region in the Andean area, between Southern Peru and Northeastern Bolivia. The introduction of potatoes to Greece, under the governance of Ioannis Kapodistrias, marked a significant stride in modernizing agriculture in the newly established Greek state. Despite initial challenges, historical records reveal unwavering support from intellectual philhellenes in introducing potato cultivation in various parts of Greece. In our days, to meet the needs of both consumers and the industry, outdoor potato cultivation typically but not exclusively occurs in three seasons - spring, summer, or autumn - depending on the region: southern, northern, or central Greece. The varieties that have been consistently preferred over time and, consequently, cultivated until today, have moderate to large tubers with yellow skin and flesh. While the majority of production comes from conventional cultivation, there is also a small percentage dedicated to organic potato cultivation. Additionally, potato production is designated as Protected Geographical Indications (PGIs) under names like “Naxos Potato” and “Kato Nevrokopi Potato”. This study delves into available statistical data on the evolution of potato cultivation. More specifically, the variation of potato cultivation areas and production in Greece is presented during the period from 1961 to 2021. A noteworthy trend is the observed decline, evident in the reduction of cultivated areas from approximately 41 thousand hectares in 1961 to about 12.4 thousand hectares in 2021. This decline is attributed to high production costs, encompassing the purchase of certified potato seed for the cultivation facilities and costly cultivation practices. Potato seed certification is a is a complex phenomenon. On the one hand, it is the most crucial step for commencing cultivation, while, on the other hand, it represents a significant production cost. However, due to the challenges in domestic seed-potato production, its supply to meet demands involves imports either from within the European Union or from Third Countries. The fact that cultivated areas and the produced quantity have generally been on a declining trend over the years until today has not particularly alarmed the industry in our country. More precisely, for domestic seed production activities, high operational costs of potato seed production centers pose a substantial obstacle. Currently, apart from the need for research in potato cultivation, there is an imperative to increase cultivated areas to at least cover national consumption needs. Additionally, the inability to meet demand with domestic materials for propagation requires immediate support. At the same time, there is a need to facilitate the processes of import, trade, and legal movement of potato seeds to comprehensively revive the potato cultivation industry.
Περιγραφή
Λέξεις-κλειδιά
Καλλιέργεια πατάτας, Potato cultivation