Biomarkers of dietary patterns and neuropsychological function in adolescents
Φόρτωση...
Ημερομηνία
2025-09-16
Συγγραφείς
Τίτλος Εφημερίδας
Περιοδικό ISSN
Τίτλος τόμου
Εκδότης
ΕΛΜΕΠΑ, Σχολή Επιστημών Υγείας (ΣΕΥ), ΔΠΜΣ Διεπιστημονική Διαχείριση των Χρόνιων Νοσημάτων, της Αναπηρίας και της Γήρανσης
Περίληψη
Adolescence is a critical period of brain maturation during which diet may influence
neuropsychological development. This thesis explores the associations between adherence to
the Mediterranean diet (MD) and ultra-processed food (UPF) consumption with
neuropsychological outcomes in 653 adolescents (aged 11–16) from Barcelona, assessed both
cross-sectionally and longitudinally over six months.
MD adherence was measured using the KIDMED index, while UPF intake was estimated with
a semi-quantitative food frequency questionnaire (FFQ) and classified according to the NOVA system. Neuropsychological functioning (attention, working memory, fluid intelligence,
decision-making, emotion recognition) was assessed through standardised tests, while behavioural outcomes were evaluated using the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) and teacher-reported ADHD-DSM-IV rating scales. Multivariable generalized linear
models were applied, and urinary polyphenols as well as red blood cell (RBC) membrane fatty
acids were used to validate UPF intake and investigate biological mechanisms.
Cross-sectionally, higher MD adherence was associated with better executive function and
fewer behavioural problems, whereas higher UPF intake was associated with more behavioural issues, greater internalising symptoms, poorer decision-making, borderline ADHD
symptomatology, lower alertness, and reduced emotion recognition. Longitudinally, increased
UPF consumption was linked to impaired decision-making and increased internalising
problems. No significant longitudinal associations were observed for MD adherence.
Biomarker analyses showed no mediation via individual polyphenols or fatty acids; however,
the MD fatty acid profile was cross-sectionally associated with fewer behavioural difficulties and reduced ADHD risk.
In conclusion, greater adherence to a Mediterranean dietary pattern appears to be associated
with improved cognitive and behavioural profiles. Conversely, higher consumption of UPFs shows negative associations with various neuropsychological outcomes in adolescents.
Nonetheless, the limited longitudinal findings suggest complex relationships that warrant further investigation, highlighting the importance of promoting healthy dietary habits during
adolescence.
Η εφηβεία αποτελεί κρίσιμη περίοδο ωρίμανσης του εγκεφάλου, κατά την οποία η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη νευροψυχολογική ανάπτυξη. Η παρούσα διατριβή εξετάζει τη συσχέτιση μεταξύ της προσκόλλησης στη Μεσογειακή διατροφή (ΜΔ) και της κατανάλωσης υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (ΥΕΤ) με νευροψυχολογικές εκβάσεις σε 653 εφήβους (11– 16 ετών) από τη Βαρκελώνη, με αξιολόγηση τόσο συγχρονικά όσο και διαχρονικά (διάστημα 6 μηνών). Η προσκόλληση στη ΜΔ μετρήθηκε με τον δείκτη KIDMED, ενώ η πρόσληψη ΥΕΤ εκτιμήθηκε με ημι-ποσοτικό ερωτηματολόγιο συχνότητας τροφίμων και την κατάταξη NOVA. Η νευροψυχολογική λειτουργία αξιολογήθηκε με τυποποιημένες δοκιμασίες, ενώ οι συμπεριφορικές εκβάσεις με το ερωτηματολόγιο SDQ και τις κλίμακες ΔΕΠΥ βάσει DSM-IV, οι οποίες συμπληρώθηκαν από εκπαιδευτικούς. Χρησιμοποιήθηκαν πολυπαραγοντικά γραμμικά μοντέλα, ενώ πολυφαινόλες στα ούρα και λιπαρά οξέα στις μεμβράνες των ερυθροκυττάρων αξιοποιήθηκαν για την επικύρωση της πρόσληψης ΥΕΤ και τη διερεύνηση βιολογικών μηχανισμών. Συγχρονικά, η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ συσχετίστηκε με καλύτερη εκτελεστική λειτουργία και λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, ενώ η αυξημένη κατανάλωση ΥΕΤ με περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς, προβλήματα εσωτερίκευσης, μειωμένη ικανότητα λήψης κερδοφόρων αποφάσεων, οριακή συμπτωματολογία ΔΕΠΥ, χαμηλότερη εγρήγορση και μειωμένη αναγνώριση συναισθημάτων. Διαχρονικά, η αυξημένη κατανάλωση ΥΕΤ συσχετίστηκε με επιδείνωση της ικανότητας λήψης αποφάσεων και αύξηση των προβλημάτων εσωτερίκευσης. Οι αναλύσεις βιοδεικτών δεν ανέδειξαν διαμεσολάβηση μέσω μεμονωμένων πολυφαινολών ή λιπαρών οξέων, ενώ το προφίλ λιπαρών οξέων της ΜΔ συσχετίστηκε συγχρονικά με λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων ΔΕΠΥ. Συμπερασματικά, η προσκόλληση στη ΜΔ φαίνεται να σχετίζεται με βελτιωμένο γνωστικό και συμπεριφορικό προφίλ. Αντίθετα, η κατανάλωση ΥΕΤ σχετίζεται αρνητικά με τις νευροψυχολογικές εκβάσεις στους εφήβους, υπογραμμίζοντας τη σημασία υγιεινών διατροφικών προτύπων κατά την εφηβεία. Ωστόσο, οι περιορισμένες διαχρονικές συσχετίσεις υποδεικνύουν ότι οι παρατηρούμενες σχέσεις χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Η εφηβεία αποτελεί κρίσιμη περίοδο ωρίμανσης του εγκεφάλου, κατά την οποία η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη νευροψυχολογική ανάπτυξη. Η παρούσα διατριβή εξετάζει τη συσχέτιση μεταξύ της προσκόλλησης στη Μεσογειακή διατροφή (ΜΔ) και της κατανάλωσης υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (ΥΕΤ) με νευροψυχολογικές εκβάσεις σε 653 εφήβους (11– 16 ετών) από τη Βαρκελώνη, με αξιολόγηση τόσο συγχρονικά όσο και διαχρονικά (διάστημα 6 μηνών). Η προσκόλληση στη ΜΔ μετρήθηκε με τον δείκτη KIDMED, ενώ η πρόσληψη ΥΕΤ εκτιμήθηκε με ημι-ποσοτικό ερωτηματολόγιο συχνότητας τροφίμων και την κατάταξη NOVA. Η νευροψυχολογική λειτουργία αξιολογήθηκε με τυποποιημένες δοκιμασίες, ενώ οι συμπεριφορικές εκβάσεις με το ερωτηματολόγιο SDQ και τις κλίμακες ΔΕΠΥ βάσει DSM-IV, οι οποίες συμπληρώθηκαν από εκπαιδευτικούς. Χρησιμοποιήθηκαν πολυπαραγοντικά γραμμικά μοντέλα, ενώ πολυφαινόλες στα ούρα και λιπαρά οξέα στις μεμβράνες των ερυθροκυττάρων αξιοποιήθηκαν για την επικύρωση της πρόσληψης ΥΕΤ και τη διερεύνηση βιολογικών μηχανισμών. Συγχρονικά, η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ συσχετίστηκε με καλύτερη εκτελεστική λειτουργία και λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, ενώ η αυξημένη κατανάλωση ΥΕΤ με περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς, προβλήματα εσωτερίκευσης, μειωμένη ικανότητα λήψης κερδοφόρων αποφάσεων, οριακή συμπτωματολογία ΔΕΠΥ, χαμηλότερη εγρήγορση και μειωμένη αναγνώριση συναισθημάτων. Διαχρονικά, η αυξημένη κατανάλωση ΥΕΤ συσχετίστηκε με επιδείνωση της ικανότητας λήψης αποφάσεων και αύξηση των προβλημάτων εσωτερίκευσης. Οι αναλύσεις βιοδεικτών δεν ανέδειξαν διαμεσολάβηση μέσω μεμονωμένων πολυφαινολών ή λιπαρών οξέων, ενώ το προφίλ λιπαρών οξέων της ΜΔ συσχετίστηκε συγχρονικά με λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων ΔΕΠΥ. Συμπερασματικά, η προσκόλληση στη ΜΔ φαίνεται να σχετίζεται με βελτιωμένο γνωστικό και συμπεριφορικό προφίλ. Αντίθετα, η κατανάλωση ΥΕΤ σχετίζεται αρνητικά με τις νευροψυχολογικές εκβάσεις στους εφήβους, υπογραμμίζοντας τη σημασία υγιεινών διατροφικών προτύπων κατά την εφηβεία. Ωστόσο, οι περιορισμένες διαχρονικές συσχετίσεις υποδεικνύουν ότι οι παρατηρούμενες σχέσεις χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Περιγραφή
Λέξεις-κλειδιά
Mediterranean diet, Neuropsychology, Adolescent, Mental health, Behaviour, Μεσογειακή διατροφή, Νευροψυχολογία, Έφηβος, Ψυχική υγεία, Συμπεριφορά